Stopaj vergisi günlük hayatta sık sık duyduğumuz ama çoğumuzun ne anlama geldiğini bilmediğimiz bir kavramdır. Çoğunuzun aklında fatura stopajı ne kadar olacak, stopaj vergime ne kadar vereceğim, nasıl hesaplayacağım, ödemezsem ne olur gibi sorular mevcuttur. Bu sorular oldukça aratılan, insanların merak ettiği sorular arasında bulunuyor.
Stopaj (vergi için) bir yere ödenen paradan vergi yasasının belirlediği ölçüye uygun olarak yapılan ve maliyeye yatırılan kesintiye denilir. Stopaj vergisi, gelir vergisinde özellikle maaş ve ücretlilerin vergi borçlarının ödenmesinde alıcının eline bir gelir geçmeden verginin kesilmesi anlamına gelir.
Stopaj hesaplama işlemi, her sene güncellenen vergi dilimi oranları ve brüt ücret baz alınarak yapılır. Kira stopajında uygulanan kesinti payı %20’dir. Bu nedenle yapılacak stopaj kesintisi, brüt kira tutarının %20’sinin yahut beşte birinin hesaplanması yöntemiyle bulunur.
Stopaj vergisinin amacı, vergi maliyetlerini azaltmak ve vergi tahsilatının daha emin bir biçimde yapılabilmesini sağlar. Stopaj vergisi ödeme öncesinde kesildiği için, vergi gelirlerinin daha süratli ödenmesine ve yitik veya kaçak riskinin azaltılmasına imkan tanınır.
Stopaj vergisi, Gelir İdare Başkanlığı tarafınca belirlenen takvimdeki gelir yada kurumlar vergisine göre iki taksit olarak da ödeme yapılabilir. Kira stopaj hesaplamaları her sene Mart ayında beyan edilirken, gelir vergisi kapsamındaki ödemesi ile Mart ve Temmuz aylarında yapılıyor.
Hangi gelirler üstünden stopaj ile vergi kesileceği yapılacağı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. Maddesinde ve Kurumlar Vergisi 15 ve 30. Maddelerinde ayrıntılı olarak bulunur. Bu maddeler incelendiğinde dikkati çeken husus ödeme türlerine göre “değişik stopaj oranları” uygulanmasıdır. Kesinti meydana getirilen durumlar, serbest meslek ödemeleri, personel ücret ödemesi, gider pusulası, kira ödemesi ve kar payları olarak sıralamak mümkündür.
Stopaj Vergi Oranları Nelerdir
Kanunlar birden oldukça stopaj payı belirtse de günlük hayatta bilakis iş hayatında bu kesinti en oldukça ücretlilere, işyeri sahibi veya konut sahibi olan bireylere ve serbest meslek ile ilgilenenlere meydana getirilen ödemelerdir. Farklı ödemelere ait hesaplamalardan örnekler de aşağıda yer alır.
Ödemenin türü=ücret ödemeleri vergi kesintisi yapacaklar=işverenler x oranı = artan oranlı vergi dilimleri uygulanır. Stopaj oranı %15, %20, %27 ve %35 olarak farklılık gösterir.
Ödemenin türü kira ödemeleri = Vergi kesintisi yapacaklar kiracılar x oranı= %20
Ödemenin türü = Yıllara ait inşaat vergi kesintisi yapacaklar hizmeti alanlar x oranı=%3
Ödemenin türü = Serbest meslek erbaplarına yapılan ödemeler x vergi kesintisi yapacaklar= hizmeti alanların oranı x %20 olarak aktarılabilir.
Bu hesaplamalar stopaj oranlarına bağlı olarak değişken tutarlarda olabilir.
Stopaj yolu ile vergilendirilen vergiler, ödemeyi icra eden tarafınca, aylık veya üç aylık muhtasar bildiri ile alakalı olduğu ayı takip eden ayın 23. günü akşamına kadar beyan edilerek 26. günü akşamına kadar ödenir. Ödemeyi alanlar ise beyan edecekleri yıllık gelir vergisi beyannameleri üstünde veya kurumlar vergisi beyannameleri üstünde hesaplanan ödenecek vergi tutarlarından, ödenti yöntemiyle daha evvelde kendi adlarına yapabilirler.
Ayrıca, ödemeyi icra eden şahıs tarafınca, devlete beyan edip ödenen bu vergileri, mahsup etme şansına da sahiptirler.
Bu mahsup işleminin yapılabilmesi için stopaj yöntemiyle doğranan vergilerin ödemeyi icra eden tarafınca beyan edilip ödenmesi gereklidir. Aksi takdirde ortada beyan edilip ödenmiş bir vergi ücreti olmayacağından mahsup imkanı laf mevzusu olamaz.
Bir kiracı kolay usulde vergilendirilen bir gelir vergisi mükellefi ise; kiraladığı işyeri için stopaj ödeme yükümlülüğü altında değildir. Bununla birlikte, stopaj payı brüt kiranın 20’si; net kiranın ise %25’idir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde yer alan stopaj oranları 30.12.2003 tarihindeki Resmi Gazete’de gösterilen 2003/6577 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiştir.
Kira sözleşmesinde brüt kira bedelinin bulunmadığı durumlarda net kira payı 1,25 ile çarpılır ya da 0,80’e bölünür. Böylelikle brüt kira bedeli hesaplanır.
Kira stopajı kiralayan değil; kiracı tarafınca ödenir. Fakat bu hesaplama yalnızca işyeri olarak kiralanan bölgeler dahil ediliyor. Yani mesken için stopaj uygulanmaz. Kira stopajından kiracı sorumlu tutulur. Vergi stopajı ile aynı olan tek noktası kira stopajında brüt ücret üstünden muayyen miktarda hesaplanarak ödenmesine denir.
Stopaj, Gelir Vergisi ya da Kurumlar Vergisi’ne doğal olarak hâsılatlara ait hasılatın işverenlerce çalışanlara ödenmesi aşamasında, yasalarla belirlenmiş oranlarda, hemen hemen kaynakta doğranan ve işi icra eden adına vergi dairesine yatırılan bir vergidir.
Her hangi bir ödememe niteliğinde Yargıtay 1997/12798 sayılı kararıyla “İşyeri kiralarından doğan stopajın noksan veya asla ödenmemesi halinde vergi dairesi mal sahibini görevli tutamaz, mal sahibi de bu fiyatları kiracıdan istek edemez” şeklinde karar verilmiştir.
