Fay hatları ve deprem riski yüksek bir ülke olan Türkiye için perde duvar kullanımı oldukça önemlidir. Yüksek katlı olan binalarda katlar arası ötelemelerinin yapılması ve yapıda yanal olarak yer değiştirmenin azaltılmasının yanı sıra, yatay yüklerin karşılanması da büyük önem arz eder. Daha sünek sistemlerin elde edilmesi perde duvar eşliğinde çerçeve kullanılmasıyla olur.
Perde duvar inşaat yapı planında kalınlığı boyundan daha büyük olan taşıyıcı elemanlardır. Görevleri deprem ve rüzgar gibi tehlike oluşturabilecek durumların etkilerini azaltmak amacıyla öteleme sınırlamaktır. Yapılardaki düşey ağırlığa dayanıklılığı artıran bu oluşumlarda başlıca amaç yanal ağırlıklara karşı da dayanıklılık oluşturabilmek ve rijitliği arttırabilmektir. Rijitlik, kısaca bir cismin fiziki direnci olarak açıklanabilir. Perde duvarlar da bu direncin artması için gereklidir.
İlgili Link: Kireç Taşı Nedir
Deprem perdesi olarak da isimlendirilen perde duvar inşaat sektöründe yalnızca perde adıyla da bilinir. Bu terimin yerine yapısal duvar kullanıldığı da görülür. Bunun nedeni perde duvarın yapısal olarak önemini vurgulayarak, bu duvarın eğilme momenti, eksenel ve kesme kuvvetlerine karşı davranışı kapsanır. Perde duvar, deprem ve hortum gibi şiddeti büyüdükçe can ve mal kaybına yol açabilir olması, artan durumların yapı bazında zararlarını azaltmak ve önlemek için tercih edilir.
Yapılar bu durumları yanal kısmıyla karşılar. Perde duvar da ağırlıkları zemine aktararak olası çatlak, yıkım ve diğer hasarları önler. Fiziki direnç dediğimiz rijitliği, enerji absorbe performansı anlamındaki sünekliği ve dayanıklılığı arttıran perde duvar şüphesiz deprem bölgelerindeki yapılar için katiyen tercih edilmelidir. Türkiye Deprem Yönetmeliği TS500’e göre perde duvar, uzun kenarının (LW), kalınlığının (BW) 7 katı taşıyıcı eleman olarak tanımlanır.
İlgili Link: Drenaj Neden Yapılır
Perde Duvar Çeşitleri
Perde duvarlar her yapıda aynı çeşitte olmayabilir. Üç değişik perde kategorisi ve bu kategorilerin de farklı çeşitleri vardır. Perde duvar geometrik, en kesit şekli ve kompozit olarak ayrılır.
Çeşitli mimari ihtiyaçlardan dolayı farklı perde modelleri oluşturulmuştur. En kesit uzunlukları birbirinden değişik olan perde duvarlar farklı projeler için kullanılır. Uygun perde duvarı mimar tarafından seçilmekle birlikte yapının bulunacağı alanın tüm özellikleri dikkate alınmalıdır.
Geleneksel olan betonarme perde duvar çeşitleri dışında çelik yapılı perde duvarlar da kullanılır. Kompozit yapılar çoğunlukla diğer perde duvar türlerinden daha kullanışlı olabilmektedir. Kompozit perde, fiber ile desteklenerek güçlendirilmiş veya çelik ile üretilmiş perde duvar çeşididir.
Perde duvarlar kullanılmasının asıl amacı düşey yüklerin taşınması ve yapıdaki yatay ötelenme sınırının belirlenmesidir. Bu yatay ötelenme, deprem sırasında olduğu şekilde yapıyı sarsan bir kuvvet ya da mobilyaların, kolonların ağırlığından dolayı da gerçekleşebilir. Perde duvar sayesinde rijitlik yani direnç artar.
Yani asıl konu sarsıntı ve yük kaynaklı olarak yapının yıkılmasını maksimum ölçüde engellemeye destek olmasıdır. Büyüklüğü az olan depremlerde de yapıda oluşacak hasar (çöküntü, yarık…) düzeyinin en aza indirilmesidir. Böylelikle perde duvar sayesinde, binaların ve tüm inşaatların sağlam yapılı olması sağlanır.
