İnşaat alanında kullanılan bir terim olan hakediş nedir? Herhangi yapılan bir iş için ödenen bedele hak ediş denir. İnşaat alanında yapılan projelerde çalışmaların karşılığında alınan ücretin tümü hakediş olarak adlandırılır. İnşaat sektöründe hakedişin alınabilmesi için yapılacak işin adedi belirlenir. Bu hakediş kurumlar tarafından belirlenir. Daha sonra taşeron firmaya ödeme yapılır.
Ödeme talep eden firmalar, hakediş belgesi hazırlar. Bu belgede yapılacak ve yapılan işler belirlenir. Tüm kontrollerden sonra hakediş fiyatı belirlenir. İşin bedeli için belirlenen tutar onaylanır ve ödeme yapılır. Bu genellikle taşeron firmalar tarafından hazırlanan bir belgedir. Proje sahibi, yükleyici firmaya bu bedeli ödeyerek inşaat projelerinin başlamasına onay vermiş olur. Hakediş teknik bir terim olduğu kadar hassas bir süreci içeriğinde barındıran bir işlem olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Hakediş söz konusu olduğu zaman farklı dinamiklerin de devreye girdiği bir işlem karşımıza çıkmaktadır. Hakedişin başarılı bir şekilde yapılması tüm tarafları doğrudan etkiler. Bir yüklenicinin, belirli bir fiyat üzerinden yükleyiciye ödediği ücrete hakediş denir. Hakediş şu şekilde yapılır;
Projeye en uygun şekilde hakedişler belirlenir. Gerekli kontrollerin ve düzenlemelerin yapılmasının ardından ITA amiri tarafından tüm ödemeler tamamlanır. İşin kalemlerine ayrılmış tüm miktar hesaplamaları yapılarak bu hesapların bulunduğu cetvellere metraj denir. Projede yapılacak tüm işlerin miktarları bir defterde tutulur. Bu defter yeşil defter olarak adlandırılır.
İlgili Link: Pafta Nedir?
Genellikle hakediş dönemlerinde bu yeşil defterde yazılanlara göre ödeme yapılır. Yapılan işler listeleri çarşaf olarak adlandırılır. İmalatın her bir tutarı çarşafta gösterilir. Sözleşme miktarı bir şekilde artış gösterirse revize birim fiyat kesintisi uygulanır. Öngörülemeyen her durum için mukayeseli maliyet sözleşmesi yapılır. Tahmin edilemeyen durumlarda her belge iki taraf için de bu ödeme zamanı oldukça önemlidir.
Uygulaması başlamış bir projede yüklenici ve yükleyici firma arasında imzalanmış sözleşmeye göre ödeme yapılır. Bu ödemeler, sözleşmede belirlenen aralıklarla yapılmaktadır. İnşaat projelerinde tüm ödemeler belirlenen rakam üzerinden yapılmaktadır. Bu ödemeler arasında temelden en ufak malzeme listesi hakedişte yer alır. Tüm hakedişin projenin başında ya da sonunda verilmesi bazı sakıncalara neden olabilmektedir.
Bu sebeple de hakediş, sözleşmeden belirlenen oranlarda projenin başında bir kısmı projenin belli kısımlarında da bir bölümü verilir. Proje tamamlandığında ise tüm hakediş ödeme yükleyici firmaya yapılmış olur. Hem işçiler için hem de firma için bu çok daha güvenilir bir yol olarak kabul edilmiştir. Ayrıca projede bulunan tüm çalışanların motivasyonu için de önemli bir yöntemdir.
