Kira artışında belirlenirken, temel olarak kiracı ile ev sahibinin anlaştığı miktar kira bedeli olarak belirlenmektedir. Ama bu serbest kira artış hesaplaması yüzünden kiracıların mağdur olmaması için devlet üst sınırı bazı oranlara endekslemiştir. Kira artışı yapılırken ev sahibi bu oranlardan daha fazla kira isteyemez. Bunlardan ilki TÜFE’dir. 12 aylık ortalaması baz alınarak kira artış üst limiti hesaplanabilir.
Eğer istenirse 12 aylık ortalamaya göre değil TÜFE’nin geçen yılın aynı ayına göre ne kadar arttığına bakılarak da artış yapılabilir. 2019 yılından önce bu yöntemler değil yurt içi fiyat endeksi kısaca Yİ-ÜFE’nin 12 aylık ortalamasına göre ev sahipleri artışlarını yapmaktaydı. Bu oranda da 12 aylık ortalama yada aylık karşılaştırma yöntemi kullanılmaktaydı.
Ama size sadece bir orana göre kira artışını belirlemek istemezseniz hem TÜFE’yi hem de Yİ-ÜFE kullanabilirsiniz. Bunun için TÜFE ve Yİ-ÜFE oranlarının 12 aylık ortalamasını toplayıp 2’ye bölmeniz ve bulunan orana göre kirayı artırmanız yeterlidir. Aynı yöntemi aylık endeks hesaplamasına göre yapmakta mümkündür. Bu iki oran haricinde özel oran isminde bir oranda bulunmaktadır.
TÜFE ve Yİ-ÜFE enflasyon oranlarıdır. Kısaca devletin belirlediği bir ürün grubu ya da bir hizmetin fiyatlarında ki değişim anlatan değerlerdir. Ama yıllık kiralama gibi uzun süreli kiralamalarda bu yöntem her zaman avantajlı olmayabilir. Bu durumda siz bu oranları kullanmak istemezseniz kendiniz özel bir oran belirleyip artışınızı bu oran üzerinden yapabilirsiniz. Bu işlem genelde gelecekte yapılması planlanan kira artışlarının önceden belirlenmesinde sıkça kullanılmaktadır.
Ev sahiplerinin kiralara ne artış yapabileceği ile ilgili düzenlenmeler Borçlar Kanunu 344’üncü madde ve fıkralarına göre belirlenmektedir. Bu yasa en son 18 Ocak 2019 tarihinde değişikliğe uğramıştır. Araştırmalarda kullanılan Yİ-ÜFE oranı değiştirilerek artık TÜFE üzerinden kiralara yapılacak artışın oranı belirlenmelidir maddesi gelmiştir. Eğer ev sahibi bu oranların üzerinde bir artış yaparsa kiracının mahkemeye itiraz hakkı bulunmaktadır.
Günümüze bakacak olursak en son haziran ayında TÜİK tarafından yayınlanan TÜFE oranlarına göre ev sahipleri kira artış miktarlarını değiştirmiştir. Şu an kira artış zammı yüzde 14,13 olarak belirlenmiştir. Yİ-ÜFE’ye göreyse bu artış oranları yüzde 22,24 olarak belirlenmiştir. Aylık artış endeksine baktığımız zamanda TÜFE yüzde 0,89 oranda değer kazanmıştır. Yİ-ÜFE ise TÜFE’den çok daha fazla yükselmiştir.
Şu an yüzde 3,92 seviyelerine ulaşmıştır. Eğer ev sahibiniz TÜFE üzerinden bir artış gerçekleştirecekse en fazla yüzde 14,13 oranında evinizin kirasına zam yapabilir. Oranlar açıklandıkça yıllık kontrat yenileme zamanınız hangi aya denk geliyorsa o ay açıklanan orana göre kiranız artacaktır. Bu oranlara baktığımız zaman ev kiralarının önümüzde ki senelerde daha da artacağını söylemek mümkündür.
Bu gibi artış işlemlerini yapmakta zorlanıyorsanız internette sizin yerinize hesaplama yapabilen birçok araç bulunmaktadır. Kiranızı yazdıktan sonra hangi orana göre artış hesaplaması istediğinizi yazarsanız bu araçlar saniyeler içinde size yeni kiranızı verecektir. Örneğin mart ayında açıklanan oranlar üzerinden gidecek olursak 1000 TL kira ödeyen bir kimsenin TÜFE oranlarına göre artırılmış yeni kirası 1326 TL olmuştur.
Bazı durumlarda ev sahipleri evlerinin kira bedellerinden çok daha fazlasını isteyebildiği gibi bazı durumlarda da kiracılar TÜFE oranlarından çok daha az oranlarda kira artışları yaparak ev sahibinin mağduriyetine sebebiyet verebilir. Bu iki durumla da karşılaşmamak adına ilk yapılacak şey Borçlar kanunun ilgili maddelerini ve bu maddelerde yapılan değişiklikleri her yıl artıştan önce okumak ve bu kanun çerçevesinde işlem yapmaktır.
Eğer ev sahibiniz sizden yıl içinde ekstra artış yapmanızı istiyorsa bu durumda mahkeme yoluyla itiraz edebilirsiniz. Çünkü kira artışı yer yıl kontrat yenileme dönemi geldiği zaman o dönem içindeki TÜFE ne kadarsa o oranda gerçekleşir. Bu artış bir yıl boyunca geçerlidir. Ev sahibi ancak bir sonra ki dönem artış talep edebilir.
Ev sahibiniz sizden özel oranlı bir artış isterse bunu mutlaka yapılan yeni kontrata geçirmeniz gereklidir. Aksi halde bir dolandırıcılık durumuyla karşı karşıya kaldığınız zaman mahkemeye sunacak bir deliliniz olmaz. Bu noktada ev sahibiniz hatalı olsa bile büyük ihtimal mahkeme onun lehine karar verecektir. Ayrıca ev sahibinizin isteyeceği özel oranı kabul etmek istemezseniz TÜFE üzerinden anlaşma talep edebilirsiniz.
Kontrat yenilenirken TÜFE artış oranı üzerinden değil daha düşük oranlarda kiranızı artırırsanız bu durumda ev sahibiniz icraya vererek sizden arada farkı talep edebilir. Bu nedenle ev sahibinizle kira artışı hesaplama konusunda anlaşırken mutlaka bunu sözlü değil yazılı olarak yapın. Belirlediğiniz ortak oranları ve kira bedellerini mutlaka resmiyete döküp karşılıklı olarak imzalamayı eksik etmeyin.
